Hoe herken je een zieke rat?

Helaas worden tamme ratjes ook wel eens ziek. Ratten zijn van nature prooidieren, dit betekend dat zij instinctief geen enkel teken van zwakheid willen tonen. Dit maakt hen immers tot een meer gewilde en makkelijkere prooi. Een zieke rat zal daarom pas op het laatste moment – als hij al heel ziek is – laten zien dat er wat mis is. Dit geldt ook voor pijn. Zolang ze het kunnen verbergen, zullen zij het ook verbergen. Als jij ziet dat je ratje ziek is, moet je het daarom meteen serieus nemen! Want grote kans dat je ratje zich al langer niet lekker voelt. Als een rat eenmaal laat zien dat hij ziek is, kan het vaak snel bergafwaarts gaan. Daarom is het belangrijk dat jij op tijd ziet dat er wat mis is! Want hoe sneller je erbij bent, hoe groter de kans dat je ratje weer hersteld (nadat je bij de dierenarts geweest bent).

 

Om ziekteverschijnselen snel te herkennen, is het belangrijk dat je je ratten goed kent. Weet hoe actief ze zijn, hoe ze ademhalen, hoe warm (vooral hun voeten, oren en staart) ze aanvoelen, wat de kleur van hun voetjes, oren en staart is, hoe hun lijfje aanvoelt, hoe helder hun oogjes glanzen enzovoorts. Neem daarom vaak je ratjes in handen en voel aan hun lijfje (dit is meteen een goede kans om te kijken of ze ergens bultjes hebben). Ga ook regelmatig bij de kooi zitten en kijk hoe actief ze zijn en hoe ze bewegen. Ken je ratten! Als je ze goed kent, zul je al snel zien wanneer ze zich niet lekker voelen. Als ze bijvoorbeeld ineens minder actief zijn, of zwaarder en/of sneller ademhalen dan normaal of zich op een andere manier anders gedragen, weet jij dat er iets mis is! Zo kun je er soms sneller bij zijn, dan dat je ratje laat merken dat er echt iets mis is.

 

Hier onder zie je twee foto’s. Het ratje op de foto links, is een jonge gezonde rat. Het ratje op de foto rechts is een ernstig ziek ratje, wat helaas kort na het maken van deze foto ingeslapen is. De verschillen zijn duidelijk te zien en komen ook terug in de kenmerken hoe je een zieke rat kunt herkennen.


Vacht. Een gezonde rat heeft een gladde (tenzij het een naakt, fuzz, rex of wavy ratje betreft!), glanzende vacht zonder korstjes. Dit kun je bij het gezonde ratje op de foto ook goed zien. Het zieke ratje daarintegen heeft een doffe, plukkerige vacht. Ratten die zich niet lekker voelen of het koud hebben, zetten hun vacht overeind. Korstjes kunnen wijzen op de aanwezigheid van mijt, wat ook vaak optreedt als een rat een verminderde weerstand heeft.

Neus en ogen. Bij het zieke ratje is rood ‘spul’ in haar ooghoek te zien, wat nog beter te zien is op onderstaande foto. Dit heet porfyrine. Porfyrine is een stof die van nature bij de ogen en neusjes van ratten zit. Het heeft een beschermende werking. Het is een beetje te vergelijken met neusslijm. Als ratten gezond zijn, wordt porfyrine met mate geproduceerd en je zult het daarom ook niet zien. In sommige gevallen wordt het overmatig geproduceerd, en blijft het als korstjes rondom de ogen en/of de neus van ratjes zitten. Vaak is het dan ook verder op het snuitje en aan de pootjes te zien. Dit komt doordat een ratje zich wast en het hiermee verspreid. Dit gebeurt als een rat stress of pijn heeft, ziek is of ondervoed. Bij ratjes die last van hun luchtwegen hebben of chronisch verkouden is, zul je ook veel porfyrine zien. Daarnaast hebben gezonde ratten heldere ogen. Doffe of troebele ogen wijst op een gezondheidsprobleem (bijvoorbeeld een beschadigt oogje). Ernstig zieke ratten houden ook wel eens hun ogen half gesloten, zoals te zien is op de foto. Op onderstaande foto is overmatig porfyrine bij het neusje te zien.

Ademhaling. Luchtwegproblemen komen helaas veel voor. Acute longontstekingen behoren tot de meest voorkomende doodsoorzaken bij ratjes. Een rat met luchtwegproblemen ademt zwaar en moeilijk. Ook kun je ratjes horen niezen en reutelen (dat klinkt vaak als het pruttelende geluid van een ouderwetse koffiemachine). Als je weet hoe je rat normaal ademt, zul je snel herkennen wanneer je rat zwaarder en sneller ademt dan normaal. Als een rat ernstig benauwd wordt, gaat hij met zijn bekje open ademhalen. Als je dat ziet, moet je zo snel mogelijk naar de dierenarts!

 

Temperatuur en kleur. Zieke ratten kunnen warmer of kouder aanvoelen dan normaal. De temperatuur is het beste te voelen aan de oren, staart en voeten. Ook de kleur van de oren, staart en voeten kan je wat over de gezondheid van de rat vertellen. Bij een lichtgekleurde rat horen deze licht rozig te zijn. Als ze heel bleek zijn (meer gelig) is er iets mis. Donker gekleurde ratten hebben vaak ook donker gekleurde oren en staart. Als zij een witte buik doorlopend naar de voetjes hebben, hebben ze wel lichtgekleurde voetjes.

Orenspel/reactie. Gezonde ratten zijn alert, zelfs als zij liggen te dommelen, zullen hun oren reageren op geluid. Dit is bij het gezonde ratje op de foto ook goed te zien; zijn oren zijn richting de camera gedraaid. Dit is bij het zieke ratje niet meer het geval. Zieke ratten reageren minder. Ze komen niet enthousiast als je ze roept en reageren niet zoals normaal op een snoepje. 

 

Houding. De houding is duidelijk op de foto’s van het gezonde en zieke ratje te zien. Ratten die ziek zijn, gaan vaak ineengedoken in hun huisje of op een andere schuilplek zitten. Als zij erg zwak worden tillen ze zelfs hun snuitje niet meer van de grond, maar laten deze rusten tegen de grond. Bij buikpijn kan een ratje gaan 'knijpen' met de flanken (hevig de buikspieren aanspannen), waardoor de flanken plotseling ingevallen lijken. Ze houden hun rug daarbij vaak wat bol. Bij hevige buikpijn kunnen ratjes ook gaan strekken, ze strekken hun buikje dan, veelal één kant op. 

 

Lichaam. Een gezonde rat is slank, de ruggengraat en heupbotten kun je lichtjes voelen. Als een rat mager wordt, is dat vaak het eerste te zien in de flanken (de zijkanten van de buik), deze vallen in. Ook worden de ruggengraat en heupbotten duidelijk voelbaar. Als een rat vermagert geeft dit aan dat er iets mis is (bejaarde ratten worden vaak ook mager, dit gebeurt vaker, maar het moet wel in de gaten gehouden worden, of er niet iets anders dan ouderdom mis is). Maar ook als een rat te dik wordt, zonder dat daar aanleiding toe is, kan duiden op ziekte.

 

Activiteit. Eén van de eerste dingen waar je aan kunt zien dat een rat zich niet lekker voelt, is dat hij niet zo actief is als normaal. Dit kun je vergelijken met jezelf. Als jij je niet lekker voelt of ergens pijn hebt, blijf je ook liever in bed liggen of doet het rustig aan.

 

Urine en ontlasting. Gezonde urine is kleurloos tot lichtgeel van kleur. Bruine, rode of roze urine kan wijzen op bloed in de urine. Rattenkeutels zijn chocoladebruin tot donkerbruin van kleur. Verse keutels zijn nog redelijk zacht, maar zijn wel in hun geheel op te pakken. Diarree geeft aan dat er iets mis is. Ook een verandering van kleur geeft dit aan. Houd bij dit laatste wel rekening met wat een ratje heeft gegeten. Bepaalde groentes (zoals wortel of bietjes) kunnen de ontlasting tijdelijk verkleuren.

 

Als je vermoed dat er iets mis is met je ratje, ga dan zo snel mogelijk langs een goede dierenarts. Je gaat tenslotte toch liever tien keer te vaak naar de dierenarts dan één keer te laat...